Του Bαγγέλη Γ. Mπαριτάκη
Πριν από εκατοντάδες χρόνια και οι Γούβες ήταν σκλαβωμένες υπό το ζυγό των Ενετών, των Τούρκων, και άλλων φονιάδων κατακτητών. Έτσι η ζωή προχωρούσε στο πέρασμα των αιώνων και σε αυτό το χωριό με φτώχεια, πείνα, με πρωτόγονα μέσα επιβίωσης, με αρρώστιες, σκοτωμούς αμάθεια και αγραμματοσύνη.
Εκείνα τα χρόνια οι προοδευτικοί άνθρωποι των Γουβών προσπαθούσαν να μαθαίνουν τα παιδιά τους λίγα γράμματα αλλά αυτό ήταν δύσκολο και απαγορευμένο από τους ξένους φονιάδες – κατακτητές της Κρήτης. Από τα χρόνια της Επανάστασης του 1866 ένας Γουβιανός δάσκαλος και θεολόγος ο Γιώργης Γεωργιάδης, και ο αδελφός του Λεωνίδας Γεωργιάδη, Λόγιος δάσκαλος φιλόλογος – νομικός και πολιτικός, επαναστάτης, αγωνίστηκαν να μαθαίνουν τα παιδιά γράμματα στις Γούβες και σε άλλα μέρη της Κρήτης. Δεν κατάφεραν όμως αυτοί οι δύο δάσκαλοι να δημιουργήσουν ένα σχολείο στις Γούβες γιατί υπήρχε σκλαβιά. Ο δάσκαλος Γιώργης Γεωργιάδης Λόγιος, όπου δίδασκε τον προ περασμένο αιώνα, έπαιρνε μαζί του τους ανηψιούς του τον Δημήτρη Καπετανάκη και τον Ιωάννη Σταυρουλάκη και τους μάθαινε γράμματα και άλλα καλά πράγματα. Αυτοί οι δύο μαθητές του Λόγιου στη συνέχεια έγιναν Ελληνοδιδάσκαλοι. Ο Γιάννης Σταυρουλάκης όμως δίδαξε λίγα χρόνια γιατί πήγαινε και πολεμούσε τους Τούρκους μαζί με άλλους Κρητικούς επαναστάτες. Ο Δημήτρης Καπετανάκης όμως συνέχισε να είναι δάσκαλος ενώ στη συνέχεια εκλέκτηκε και δήμαρχος του πρώην Δήμου Επισκοπής Πεδιάδος. Τις αρχές του περασμένου αιώνα κτίστηκε το “παλιό σχολείο” Γουβών που πριν 35 χρόνια περίπου το πούλησαν σε ιδιώτη χωρίς κανένα λόγο. Μετά από το 1920 που έφυγαν οι Τούρκοι και από τις Γούβες, άρχισε να μεγαλώνει το χωριό και να πληθαίνουν τα παιδιά. Τότε το παλιό σχολείο των Γουβών δεν χωρούσε τα παιδιά. Και πάλι ο Γουβιανός δάσκαλος Δημήτρης Καπετανάκης, ο Γουβιανός παπά Μανόλης Καργιωτάκης και οι προοδευτικοί άνθρωποι των Γουβών, έβαλαν στόχο να χτίσουν ένα πιο μεγάλο σχολείο στις Γούβες. Όταν έφυγαν οι Τούρκοι και από τις Γούβες, εγκατέλειψαν τα χωράφια τους που είχαν κλέψει οι πρόγονοί τους από τους Γουβιανούς. Ακριβώς βορεια από τις Γούβες άφησε ένας Τούρκος, ο Σαμπή Μπέη Καλοψούζη ένα μεγάλο χωράφι, οικόπεδο λίγων δεκάδων στρεμμάτων που το λέγανε Σοχώρα. Αυτή την Σοχώρα την πήρε στα ανταλλάξιμα ένας πρόσφυγας που στη συνέχεια την έκανε δώρο στην Ενορία των Γουβών, έτσι ακουγόταν από παλιούς Γουβιανούς. Πριν από το 1926 ο Γουβιανός παπά Μανόλης Καργιωτάκης με την Ενορία των Γουβών έκαναν δώρο ένα μεγάλο κομμάτι οικόπεδο από την Σοχώρα για να χτιστεί το σχολείο Γουβών. Και πάλι ο δάσκαλος Δημήτρης Καπετανάκης για δεύτερη φορά πρωτοστάτησε για να χτιστεί αυτό το σχολείο. Άλλες φορές κουβαλούσε πέτρες ή μάλασε λάσπη στους χτιστάδες. Δεν μπορώ να μην αναφέρω και το όνομα του μεγάλου Γουβιανού δωρητή, του Ιωάννη Σταφυλάκη, που όταν ήταν παιδί, από την πολλή φτώχεια και την πείνα του, πήρε δάνειο από το παγκάρι της εκκλησίας της Παναγίας των Γουβών και πήγε στην Αθήνα. Μετά από χρόνια, πριν το 1926, ήρθε στις Γούβες και ήταν ένας μεγάλος επιχειρηματίας της Αθήνας σε οικοδομικά υλικά. Τότε έκανε ένα μεγάλο τραπέζι στους Γουβιανούς και τους μαρτύρησε ότι αυτός πήρε τα λεφτά και το λάδι από την εκκλησία ως δάνειο για να μην πεθάνει από την πείνα και για να επιβιώσει, βρίσκοντας μια καλή δουλειά. Συνεχίζοντας, τους είπε ότι απέκτησε πολλά λεφτά στην Αθήνα και διαθέτει όσα λεφτά χρειάζονται για την πρόοδο και το καλό των Γουβιανών. Έτσι έδωσε ο Γιάννης Σταφυλάκης χρήματα και φτιάξανε τη μεγάλη σιδερένια πόρτα του Δημοτικού Σχολείου Γουβών. Την σιδερένια πόρτα της Παναγίας της Κεράς, τις πέτρινες βρύσες ή κρίνες στο Γουβιανό πηγάδι, και πολλά άλλα καλά έκανε ο Ιωάννης Σταφυλάκης στις Γούβες που δεν έχουν καταγραφεί, αλλά ούτε εμείς δεν τον τιμήσαμε ποτέ. Επανερχόμενος στο ιστορικό δημοτικό σχολείο Γουβών λίγο – πολύ σχεδόν όλλοι οι Γουβιανοί βοήθησαν εκείνα τα χρόνια για να χτιστεί. Επειδή κατά παράδοση οι Γούβες είναι μαστοροχώρι, αυτό το σχολείο κτίστηκε από Γουβιανούς κτίστες, σοβατζήδες και μαραγκούς. Στη δυτική αίθουσα του Γουβιανού σχολείου είναι μια πετροχτισμένη έδρα που χρησιμοποιείται και στις εθνικές εορτές ως θεατρική εξέδρα των μαθητών. Αν κοιτάξομε καλά αυτή την έδρα θα δούμε ότι έχει κάτι πέτρες πελεκητές, χτισμένες με τεχνικό ταλέντο και δείκτη υψηλής νοημοσύνης. Αυτές τις πέτρες με το ίδιο πελέκημα τις βλέπομε στις Γούβες στο μπαλκόνι του σπιτιού του Γουβιανού ποιητή Ιωάννη Κωνσταντινίδη που είναι σίγουρο ότι τις έχει πελεκίσει ο αδελφός του ποιητή που ήταν πολύ καλός κτίστης και πελεκητής. Οι πέτρες που είναι χτισμένο αυτό το σχολείο είναι από το νταμάρι του Αϊλιά και από την περιοχή του Αποσελέμη. Τα χρόνια εκείνα οι Γουβιανοί είχαν φτιάξει στην βορεινή αυλή του σχολείου ένα μεγάλο σαρνίτσι που γέμιζε από τις κουτσουνάρες των κεραμιδιών του. Στα βορεινά ντουβάρια του σχολείου στην κορυφή, υπάρχουν πέτρες πελεκημένες σαν ανάποδες μικρές καμπάνες για καλοπιστικούς λόγους ή για να φυτεύουν διάφορα κακτοειδή λουλούδια. Έτσι, με πολύ κόπο, αγώνα και με τους νόμους της παραδοσιακής τέχνης, έχτισαν οι Γουβιανοί το σχολειό τους και το εγκαινίασαν τις 19-8-1926. Αν το σχολείο λειτουργούσε κανονικά μέχρι το 1941 που κατάχτησαν προσωρινά οι Γερμανοί φασίστες τη πεδινή Κρήτη, τότε κατάλαβαν και τις Γούβες και αυτό το σχολείο που εκεί είχαν οι Γερμανοί μεγάλα καζάνια και μαγείρευαν και έτρωγαν. Εκεί είχαν και ένα ραδιόφωνο που έπαιζε πάντα και πολλές φορές απειλούσαν τους Γουβιανούς να πηγαίνουν εκεί να ακούνε στα ελληνικά που έλεγε αυτό το ραδιόφωνο όλα τους τα εγκλήματα, ότι ήταν σωτήρια ανδραγαθήματα. Και με διάφορους τρόπους διαφέντευαν αυτό το σχολείο οι Γερμανοί σα να ήταν δικό τους. Αμέσως μετά την Κατοχή οι δάσκαλοι του Γουβιανού σχολείου φύτεψαν απέναντι από την κεντρική του πόρτα δύο γαγιές (φοίνικες). Μετά όμως από λίγα χρόνια ένας Γουβιανός κακοθελητής, ξεπάτωσε τον ένα, και τώρα βλέπομε μόνο τον ένα φοίνικα ξεζευγαρωμένο. Αλλά μια λαϊκή μαντινάδα λέει: “Και τα δεντρά που είναι άψυχα και πόνους δεν γρικούνε όταν ξεζευγαρώσουνε δυστυχισμένα ζούνε”.
Από το 1960 οι περισσότεροι Γουβιανοί νέοι, έφυγαν στη Γερμανία, στη Χώρα, και σε άλλα μέρη, για να εργαστούν και να επιβιώσουν. Έτσι τα παιδιά των Γουβών άρχισαν να λιγοστεύουν. Το 1980 όμως άρχισε αλματωδώς ο τουρισμός και στις Γούβες, τα παιδιά άρχισαν να πληθαίνουν και δεν τα χωρούσε αυτό το σχολείο.
Μετά το 1990 ο προκαποδιστριακός Δήμος Γουβών και ο ιδιοκτήτης αυτού του σχολείου άρχισε να πιέζεται από τους δασκάλους και τους γονείς για να καταλάβει ότι πρέπει να χτιστούν και άλλες αίθουσες για να διδάσκονται τα παιδιά. Ο τότε Δήμος Γουβών, η τότε Νομαρχιακή Αρχή, το τότε Υπουργείο Παιδείας, μάλλον δεν πρόσφεραν μελέτες και σύγχρονα παραδοσιακά σχέδια για να χτιστούν αυτές οι αίθουσες. Γι’ αυτό οι Γουβιανοί πρόσφεραν αρκετά χρήματα από το υστέρημά τους ή το περίσσευμά τους και χτίσανε σχολικές αίθουσες δίπλα στο σχολείο, μάλλον χωρίς άδεια οικοδομής, σαν λαθραία και παράνομα σπίτια ή σαν λυόμενα ελενίτ καρκινογόνα εξοχικά. Ένα άλλο λυπηρό και απαράδεκτο που έχει συμβεί στο δημοτικό σχολείο Γουβών είναι ότι πριν 15 χρόνια περίπου ορισμένοι υπεύθυνοι των Γουβών, πέταξαν τα παλιά θρανία του σχολείου σαν τα σκουπίδια. Αυτά τα χειροποίητα θρανία και τίμια ξύλα, ήταν σαν καινούργια γιατί τα είχαν φτιάξει οι Γουβιανοί μαραγκοί πριν το 1926 με γνήσια σουηδικά ξύλα. Όλα αυτά τα θρανία της μάθησης και της παράδοσής μας ήταν ιδιοκτησία εμάς των Γουβιανών και των επομένων γενεών μας. Με ποιό δικαίωμα, λοιπόν, πέταξαν τα θρανία μας, σαν τα σκουπίδια; Αυτό που αναμφισβήτητα δεν πρέπει να ξεχνούμε είναι ότι τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής που έριξαν το Γουβιανό σχολείο μας οι Γερμανοί στρατιώτες και αξιωματικοί, ούτε κατέστρεψαν, ούτε έκαψαν, ούτε πέταξαν σαν μπάζα αυτά τα θρανία μας. Αν μετά ορισμένοι υπεύθυνοι των Γουβών δεν συντήρησαν ή δεν προστάτευσαν αυτά τα θρανία, έπρεπε να κάνουν αίτηση σε διάφορα μουσεία της Κρήτης για να τους κάνουν δώρο από ένα θρανίο για να βλέπουν οι άνθρωποι αυτά τα Γουβιανά μας θρανία και ξύλινα έργα τέχνης. Μέσα στο σχολείο Γουβών υπάρχει βιβλιοθήκη με σημαντικά σχολικά και ιστορικά βιβλία και διάφορα έγγραφα. Εκεί υπάρχουν και φωτογραφίες διαφόρων παλιών Γουβιανών αγωνιστών. Μέσα στην αυλή του σχολείου Γουβών έχει κάνει ο Σύλλογος Γουβών το 1981 ένα Ηρώο με τα ονόματα των Γουβιανών και Σκοτεινιανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στον Πρώτο και Δεύτερο Παγκ. Πόλεμο. Από το 1981-2004 εμείς οι Γουβιανοί δεν κάναμε εγκαίνια και τιμιτικά αποκαλυπτήρια στο Ηρώο μας. Έτσι παραμένει το μοναδικό Ηρώο στην Ελλάδα που δεν του κάναμε εγκαίνια και τιμιτικά αποκαλυπτήρια. “Ντοπή”. Επιπρόσθετα δεν μπορώ να μην αναφέρω ότι εκεί που είναι χτισμένο αυτό το σχολείο στη Σοχώρα, στο οικόπεδο των λίγων δεκάδων στρεμμάτων της πρώην ιδιοκτησίας της Ενορίας των Γουβών, είχαν συμφωνήσει ο αξέχαστος Γουβιανός παπά Μανόλης Καργιωτάκης, ο αξέχαστος Γουβιανός Δάσκαλος Δημήτρης Καπετανάκης και οι θρησκευτικοί και οι προοδευτικοί άνθρωποι των Γουβών να χτίσουν εκεί μια μεγάλη εκκλησία και άλλα θρησκευτικά φιλανθρωπικά πολιτιστικά και αθλητικά κτίσματα των Γουβών. Λίγα χρόνια όμως πριν την Κατοχή “ορισμένοι” υπεύθυνοι και προύχοντες των Γουβών έριξαν τον κύβο και γκρέμισαν αυθαίρετα και παράνομα την μεγαλύτερη, την πολιούχο, την ωραιότερη εκκλησία των Γουβών, την Ζωοδόχο Πηγή, για να χτίσουν μια νεότερη, τη σημερινή. Και μίκραναν πολύ την πλατεία ή λιβάδι των Γουβών και στράβωσαν τον κεντρικό δρόμο των Γουβών και δεν φωτογράφισαν αυτό τον πανέμορφο ναό πριν τον γκρεμίσουν να τον βλέπομε έστω σε ένα κάδρο να τον θαυμάζουμε. Για να θεμελιωθεί και να ανεγερθεί ο νεώτερος Γουβιανός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, η Ενορία των Γουβών πούλησε τα προπολεμικά χρόνια, βορεια από το σχολείο, την Σοχώρα, κομμάτι – κομμάτι σε ιδιώτες Γουβιανούς. Αν δεν πουλούσε η Ενορία των Γουβών αυτό το οικόπεδο των λίγων δεκάδων στρεμμάτων, τώρα θα ήταν ιδιοκτησία όλων των Γουβιανών και θα χτίζαμε μια πολύ μεγάλη εκκλησία εκεί και άλλα κτίρια της μάθησης και της ανθρωπιάς.
Πηγή: archive.patris.gr/articles/47095
ΦΕΚ ίδρυσης του σχολείου μας: φεκ 87 (α) φεκ 87 (β)